Zorunlu askerlik ilk bakışta profesyonel ordudan daha ucuz gelse de uzun vadede pahalı bir askerlik şeklidir. İlk olarak yüz binlerce acemiyi eğitmek sanılanın aksine oldukça masraflı bir iştir.
Çok sayıda subayı, altyapıyı, enerji ve zamanı acemilerin eğitimine ayırmanız gerekir. Bu süreç oldukça yıpratıcıdır, çünkü askere alınanlar genelde bu işe psikolojik olarak da hazır değillerdir. Buna bir de eğitimsizlik ve diğer sorunlar eklendiğinde karşınıza 3 ayda sadece aynı hizada yürümeyi öğrenebilen insanlar çıkar. Verilen emekler tam hedefine ulaşacakken terhis zamanı gelir ve yüz binlerce asker yerini yüz binlerce acemiye bırakır ve süreç yeni baştan başlar. Böylece ordu her seferinde pahalı ve yıpratıcı bir süreci tekrar tekrar yaşamak zorunda kalır.
İkinci olarak askere alınan her bir kişi, en verimli çağında en verimsiz olabileceği bir iş için ekonomiden çekilen bir girişimci veya çalışan demektir. Askerlik çağı gelen genç 6-15 ay işinden ayrılmak zorunda bırakılmakta, geri döndüğünde ise askerlikte yaşadıklarından kurtulabilmesi bazı durumlarda 1 yılı bulabilmekte, bazen ise hiçbir şey eskisi gibi olamamaktadır. Böylece ekonomiden çekilme süresi 19-27 ay arasına kadar çıkmaktadır. Ayrım yapılmaksızın askere alma olduğundan ülkenin en iyi girişimcileri, mühendisleri, doktorları, hukukçuları vs. en verimli zamanlarını, nispeten en verimsiz işlerde geçirmek durumunda kalmaktadırlar.
Zorunlu askerliğin bu açıdan ekonomiye verdiği zararı ölçmek zor olmakla birlikte, buna motivasyon kaybı da eklendiğinde ekonomiye maliyetin ne olduğu ile ilgili az çok bir fikrimiz olmuştur sanırım.
Ekonominin yavaşlamasına ek olarak iş gücünü 15 aya kadar tecrübe veya eğitimden uzak tutmak ekonomide uzmanlaşmaya darbe vurmaktadır. Bilimsel araştırmalar göstermiştir ki pek çok kişi zorunlu askerlik nedeniyle mesleki veya diğer eğitimlerine ara vermekte, daha sonra ise beklenilen oranda eğitimine geri dönememektedir.
Başka bir deyişle zorunlu askerlik olan ülkelerde aşçılar da mühendisler de hem daha az eğitimli, hem daha az tecrübelidir. Zorunlu askerlik ekonomiden eksilttiği her bir kişi ile ekonomik canlılığı da azaltmaktadır. Profesyonelleşmede ise bir yandan iş sahipleri ekonomiye katkı sağlamaya devam ederek ordunun profesyonel asker ihtiyacını finanse etmektedir, hem de iş bulma ihtimali azalmış kişiler orduda iş bulmaktadırlar.
Zorunlu askerlikte asıl önemli kayıp ise askerlik mesleğinin etkili bir şekilde icra edilememesi, yani ordunun fonksiyonlarını yeterince icra edememesidir. Ordunun yarıdan fazlası mesleği askerlik olmayanlardan oluşunca etkili bir savunma yapılamamaktadır. Aklı evinde, eşinde veya işinde olan, en tehlikeli görev yerlerinde dahi tezkere günü sayan kişiler kendilerini işlerine verememekte, uzmanlık gerektiren noktalarda kendilerinin ve arkadaşlarının hayatını tehlikeye atmaktadırlar.
Günümüz dünyasında her meslekte uzmanlık ve profesyonellik aranırken insan hayatının en çok riske edildiği askerlikte, bu özelliklerin aranmamasını anlayabilmiş değilim.
Murat GENÇOĞULLARI
Comments