Son zamanlarda, bilboard, reklam panoları hatta otobüs girdirme olarak, çok sık gördüğümüz hasta kabul, muayene ve ameliyat reklamları ile sağlık konusuna yeni bir ticari boyut kazandırılmış, meslek itibari ve insan sağlığı hiçe sayılmıştır.
İnsan sağlığının üzerinde rekabet edilebilir bir ticari meta haline dönüştürülmesinin engellenmesi, kar elde etmek için insan ve toplum sağlığının tehlikeye atılmaması ve bu yolla kamu sağlığının korunması en temel konudur. İnsanın yaşama hakkına hizmet eden hekimlik mesleğinin ticari rekabetten uzak ve üstün tutulması ve hastaların istismar edilmemesi için, bir an önce hasta muayene ve ameliyat reklâmlarının yasaklanması gerekmektedir.
Süreç içerisinde Hekimler kendi icra ettikleri mesleklerini unutup, ticari bir işletme refleksi ile hareket ettikleri, reklam ve tanıtım faaliyetleri ile, kutsal mesleklerini hiçe sayarak, imaj kaybına uğramışlardır.
“İnsan vücudu ve onun parçaları, ticari kazanç sağlanmasına konu edilemez’’
İnsan sağlığı ile ilgili ekonomik faaliyetlerde kâr güdüsü, ticaret arzusu ve kazanç kaygısı taşınmaması gerekmektedir. Sağlığın ticarileşmemesi ilkesi de bunu gerektirir.
Televizyon kanallarında güzelleşmek ve daha sağlıklı olmak, estetik ve benzeri uygulamaların, hekimleri tarafından sipariş üzerine yapılan programlara, birde diş macunu ve dondurma reklamlarının, içerdiği formülün hekimle bir ilgisi olmadığı halde, onaylayıp tasdik ve tavsiye etmesini de bir türlü anlamış değilim.
İnsanın yaşama hakkı ve sağlığı ile yakından ilgili hizmet ve üretim sektörlerinde ve ilaç gibi ürünlerde, herhangi bir mal ve hizmet pazarlamasından farklı olarak “ticarileşme yasağı” ve buna bağlı olarak “reklam kısıtlamaları” olmalı ve uygulanmalıdır. Sağlık sektöründe en başından ilaç firmalarının başlattıkları gezi ve promosyonlara eklenen yurt dışı, vip hizmet, karşılama, ağırlamalar da gözden kaçmıyor.
İnsanın en temel haklarından biri olan sağlık hakkı ve sağlıklı yaşama ihtiyacının istismar edilmesi ve sınırsız kazanç isteklerine alet edilmesi kabul edilemez.
Sağlık hizmetlerinde reklamın kapsamı ve sınırları olması gerekir. Sağlıkta reklam kısıtlamalarının en alt düzeyde tutulduğu ABD’nde bile, yasal bir engel bulunmadığı halde, sağlık reklamları çok dikkatli bir biçimde sadece aile hekimleri ve hastalar ile sınırlı tutulmakta ve bu konu sadece posta reklamları yöntemi kullanılarak yapılmaktadır.
Hukuk kuralları ile toplumun etik normları bir yana, reklam etiği açısından da bu konuya ilişkin ciddi kaygılar oluşturmaktadır. Benim sağlık alanında yapılan reklamlara yönelik eleştirilerim, “ekonomik” içerikli olmaktan çok “sosyal ve ahlak ” içeriklidir.
Benim özel sağlık işletmelerini tanıtmaya, imajını pekiştirmeye, kurumsal itibarını artırmaya yönelik reklamlara bir sözüm yok. Fakat bütün bu reklam etkinlikleri, aslında bir “halkla ilişkiler faaliyeti” olarak icra edilmesi gerekmektedir.
Çok uzun bir zamandan beri sessizliğini koruyan bu konuya, bir an önce gerekli duyarlılık gösterilip, sorumluluk taşıyan ve ilgili herkes gereğini yerine getirmelidir kanaatindeyim.
Murat GENÇOĞULLARI
Comments